زنگ خطری برای نظام سلامت
کونفه: دیابت فقط یک بیماری مزمن نیست بلکه بتدریج به یکی از مهم ترین شاخصهای سنجش کارایی نظام های سلامت جهان تبدیل گشته است.
بر اساس تحقیقات، شیوع دیابت در بزرگسالان ایرانی حدود ۱۴.۲ درصد شده و حدود ۷.۵ میلیون نفر دچار دیابت و حدود ۹ میلیون نفر در مرحله پیش دیابت قرار دارند همینطور مطابق آمارهای فدراسیون بین المللی دیابت تا سال ۲۰۵۰ میلادی، از هر ۸ بزرگسال، یک نفر به دیابت مبتلا خواهد شد که این میزان حدودا برابر با ابتلای ۸۵۳ میلیون نفر به این بیماری است.
هزینه های مستقیم دیابت، از داروهایی مانند انسولین و تجهیزات پایش قند خون گرفته تا مراجعات مکرر پزشکی و بستری های ناشی از عوارض، تنها بخش قابل مشاهده این دفعه مالی است. بخش مهم تر، هزینه های غیرمستقیم دیابت است که در چارچوب کاهش بهره وری نیروی کار، از دست رفتن سالهای عمر مفید، ناتوانی های زودرس و افزایش فشار بر خانواده ها و نظام بیمه ای خویش را نشان میدهد.
کنترل دیابت، معیاری برای سنجش قدرت نظام سلامت
در خیلی از کشورها، کنترل دیابت معیاری برای سنجش قدرت نظام سلامت تلقی می شود برای اینکه مدیریت موفق این بیماری نیازمند زنجیره ای هماهنگ از سیاست گذاری، پیشگیری، آموزش عمومی، غربالگری فعال، دسترسی پایدار به دارو، پیگیری طولانی مدت بیماران و نظام اطلاعات سلامت کارآمد است. هرگونه ضعف در این زنجیره، به افزایش عوارض، هزینه ها و فشار بر نظام سلامت منجر خواهد شد.
بر این اساس، ناتوانی در مدیریت دیابت می تواند به تدریج، نظام سلامت را با صدمه های جدی مواجه کند؛ از افزایش هزینه های درمانی و فشار بر منابع محدود گرفته تا کاهش اعتماد عمومی و تشدید نابرابری های سلامت. در مقابل، نظام هایی که موفق به مهار دیابت می شوند، بطور معمول در کنترل سایر بیماریهای مزمن هم عملکرد بهتری دارند و از تاب آوری بالاتری برخوردار می باشند.
«علیرضا رئیسی» معاون بهداشت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در این مورد اظهار داشت: درباره ی بیماری هایی مانند دیابت که کنترل و درمان آن پیچیده هستند، اگر یک نظام سلامت موفق باشد و آنرا تحت کنترل در بیاورد، یعنی این سیستم به درستی کار می کند.
وی افزود: عوامل مختلفی وجود دارد که یک سیستم سلامت بتواند به درستی کار کند تا یک بیماری مثل دیابت کنترل شود. از طرفی باید میزان از کار افتادگی ها را هم درنظر گرفت. نمی توان یک خانواده ایرانی پیدا کرد که حداقل یک نفر در آن خانواده گرفتار دیابت نباشد.
«علیرضا استقامتی» فوق تخصص غدد و رئیس دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران هم در همین رابطه اظهار داشت: دیابت باید در متن تصمیم گیری های نظام سلامت باشد، برای اینکه دیابت یک بیماری ساده قند خون نیست و براستی، دیابت حسگر نظام سلامت شمرده می شود و اگر کشوری یا سیستم سلامت بتواند دیابت را به خوبی کنترل کند، یعنی نظام سلامت کارآمد است.
وی اضافه کرد: دیابت به همه چیز همچون اقتصاد، سلامت روان و جامعه وابسته است. باید همه تلاش خویش را در زمینه پیشگیری و آموزش درباره ی دیابت انجام دهیم و اگر مردم در این مورد همراهی نکنند، به نتیجه نمی رسیم.
استقامتی اظهار داشت: سواد سلامت یک کلمه است اما اجرا و نهادینه کردن آن ساده نیست. نمی توانیم به مردم بگوییم ورزش کنید اما ابزار آن آماده نباشد. نمی توان در محیطی که روی در و دیوار آن، غذاهای ناسالم تبلیغ می شود، بگوییم از غذاهای سالم استفاده کنید.
رئیس دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران افزود: حتی در پیشرفته ترین کشورها هم نتوانسته اند مشکل دیابت را حل کنند و در واقع درباره ی دیابت، راهکارهای ساده پاسخگو نخواهد بود و باید همه در کنار هم، مشکل دیابت را حل نماییم و با این وجود، آگاهی رسانی درباره ی دیابت باید در دستور کار رسانه ها باشد.
سبک زندگی سالم را در پیش بگیرید
بهترین سفارش درباره ی دیابت، اصلاح سبک زندگی و تغذیه و میزان مصرف کالری مناسب می باشد. موضوعی که در زندگی ایرانیان چندان به درستی رعایت نمی شود و البته علل مختلف فرهنگی و اقتصادی هم دارد ولی درباره ی دیابت، همه چیز به آزمایش قند خون محدود نمی شود و باید هشدارها را جدی گرفت و ابتدا سبک زندگی و تغذیه را اصلاح کرد.
معاون بهداشت وزارت بهداشت در این مورد اظهار داشت: عمده مشکلات در زمینه پیش دیابت است؛ اگر درباره ی پیشگیری حرف می زنیم، باید سطوح مختلفی را مد نظر داشته باشیم. درباره ی اشخاصی که کاملا سالم هستند، اگر فعالیت فیزیکی آنها کاهش پیدا کرده یا سابقه خانوادگی دیابت داشته باشند، فقط انجام آزمایش خون برای آنها کمک کننده نخواهد بود. بنابراین باید سبک زندگی سالم را برای افراد سالم درنظر بگیریم و به افراد سالم باید سفارش کرد که سبک زندگی سالم را در پیش بگیرند.
رئیسی اضافه کرد: در بیماری آسم یا بیماریهای مزمن کلیوی، علایم شدیدی وجود دارد اما در دیابت نوع دو، حتی پیش از این که قند خون افزایش پیدا کند، اختلال اولیه با مقاومت به انسولین شروع می شود و این موضوع پیش زمینه ای برای بیماری آینده خواهد بود؛ یعنی سلول های ترشح کننده انسولین مداوم کار می کنند تا قند خون را کاهش بدهند و مشاهده می شود که قند خون طبیعی است.
وی افزود: ایرانیان به صورت میانگین، بین ۱۵۰۰ تا ۱۷۰۰ کالری اضافه مصرف می کنند که این کالری اضافه با چاقی و مشکلات دیگر مشاهده می شود.
در دیابت، فقط دارو مهم نیست
«استقامتی» فوق تخصص غدد و رئیس دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران در این مورد اظهار داشت: دیابت یک بیماری خاص است که فقط موضوع دارو در آن مطرح نیست و علاوه بر آموزش و خودمراقبتی، رژیم غذایی مناسب و فعالیت بدنی هم در آن اهمیت دارد. فرض کنید بیمار دچار دیابت، ۲۰ سال است که این بیماری را دارد و وقتی وارد مطب می شود، می پرسد چه بخورد؟ یعنی هنوز بیماران درباره ی رژیم غذایی سوال دارند و در بسیاری از موارد، رعایت نمی کنند.
وی اضافه کرد: بیماری دیابت علاوه بر اینکه امکان دارد افسردگی بوجود آورد، اضطراب هم به وجود می آورد. دیابت بیماری مزمنی است که با همه ابعاد زندگی بیمار همچون تغذیه، ورزش، سفر و غیره درگیر می شود و بنابراین بیمار را خسته می کند. دیابت بیماری سختی است و بنابراین در او اضطراب به وجود آورده و روی درمان اثر می گذارد.
آیا با مصرف شیرینی به دیابت مبتلا می شویم؟
سوال ساده ای که در ذهن خیلی از افراد وجود دارد این است که آیا فقط با مصرف شیرینی و شکلات به دیابت مبتلا می شویم یا عوامل دیگری هم در مبتلاشدن به دیابت نقش دارند و در واقع این مصرف بیش از اندازه شیرینی، یک محرک قدرتمند محسوب می شود؟
رئیسی «معاون بهداشت وزارت بهداشت» در این رابطه اظهار داشت: درست است که کسی با مصرف شیرینی و شکلات به دیابت مبتلا نمی گردد، اما وقتی فرد غذاهایی می خورد که میزان قند خون را در واحد زمان بالا می برد، ترشح انسولین باید افزایش پیدا کند تا قند خون کاهش پیدا کند و اگر این رفتار بصورت مداوم ادامه پیدا کند، سطح بالایی از انسولین در بدن می ماند و مقاومت به انسولین ایجاد می شود. بدین سبب نوع تغذیه در طولانی مدت موثر است و فرد مستعد به چاقی، کبد چرب و مقاومت به انسولین می شود.
استقامتی هم در پاسخ به این پرسش اظهار داشت: اگر کسی شیرینی مصرف کند و سپس گرفتار چاقی شود، خطر مبتلاشدن به دیابت بالا می رود اما این طور نیست که اگر کسی شیرینی بخورد، دچار دیابت می شود. در اصل مصرف شیرینی سفارش نمی شود اما باید بدانیم که دیابت یک بیماری پیچیده ژنتیکی است که به عوامل گوناگونی ارتباط دارد و یکی از موارد، چاقی است.
هنوز برنامه ریزی استاندارد آموزش دیابت نداریم
رئیس دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران درباره ی اهمیت آموزش اظهار داشت: باید بسمت کنترل بهتر بیماری دیابت برویم که اصل آن، آموزش است. در انجمن دیابت گابریک سال هاست که می گوییم اصل و پایه درمان دیابت، آموزش است اما هنوز برنامه ریزی استاندارد آموزش دیابت که توسط وزارت بهداشت مورد تایید باشد، نداریم. خیلی از آموزش ها در این مورد نادرست و بدآموزی است و حتی خیلی از سفارش های تغذیه ای مبنای علمی ندارند.
استقامتی افزود: حتی در بعضی مراکز، مشاوره های تغذیه ای نامناسبی ارایه می شود و بدیهی ست که یکی از اولویت ها، برنامه ریزی آموزشی استاندارد مورد تایید وزارت بهداشت است. باید تلاش نماییم که سطح مراقبت را افزایش بدهیم و سراغ بهترین و مناسب ترین درمان ها برای دیابت برویم.
دردسرهای انسولینی بیماران دیابتی
بخشی از بیماران دچار دیابت چاره ای جز مصرف انسولین ندارند و قسمتی دیگر با استفاده از داروهای خوراکی، بیماری خویش را کنترل می کنند؛ اما همان هایی که از انسولین استفاده می نمایند هم گاهی برای فراهم کردن انسولین های قلمی با مشکل مواجه می شوند.
استقامتی در این مورد اظهار داشت: از نظر کارآیی و اثربخشی تفاوتی بین انسولین های قلمی و سایر انسولین ها نیست، اما دو تفاوت اساسی وجود دارد؛ اول اینکه ریسک کمتر افت قند خون وجود دارد و نکته دوم، سهولت و دقت بیشتر مصرف در انسولین های قلمی است؛ بدین سبب انسولین قلمی، درمان لوکس دیابت محسوب نمی شود.
وی افزود: بر اساس آمارهای سازمان غذا و دارو، ارز مورد نیاز برای انسولین حدود ۱۲۰ میلیون یورو است. جمعیت مبتلایان به دیابت در نوع یک و دو که انسولین مصرف می کنند هم بین یک میلیون تا یک میلیون و ۲۰۰ هزار نفر است. یعنی هر فرد دچار دیابت در سال بطور متوسط، ۱۰۰ یورو هزینه انسولین دارد. اگر می خواهیم کیفیت درمان دیابت را ارتقا بدهیم، باید درمان را برای بیمار آسان تر نماییم.
فوق تخصص غدد اضافه کرد: باتوجه به وجود داروهای خوراکی جدید برای درمان دیابت، مصرف انسولین در مجموع کاسته شده و پزشکان قبلا از اینکه بیماران را بسمت مصرف انسولین ببرند، بسمت مصرف داروهای خوراکی هدایت می کنند؛ بدین سبب نوع و ماهیت درمان دیابت تغییر پیدا کرده است.
رئیس دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران اظهار داشت: درمان دیابت نوع یک و نوع دو با یکدیگر از نظر نوع درمان، متفاوت هستند و بیماران دیابتی نوع یک، دارویی جز انسولین ندارند که تعداد این افراد کمتر از ۲۰۰ هزار نفر است. در بیماران دچار دیابت نوع دو هم به سادگی نمی توان درمان با انسولین را آغاز کرد، برای اینکه در خیلی از موارد، بیمار مقاومت هایی برای آغاز درمان با انسولین دارد. در اصل درمان با انسولین مورد استقبال و رغبت بیماران دیابتی نیست.
استقامتی افزود: البته گاهی به علت نا امنی هایی که در بازار دارویی ایجاد می شود، بیماران به داروخانه ها مراجعه نموده و انسولین را در خانه ها ذخیره می کنند؛ بدین سبب بعضی از این مصرف های بیش از اندازه، مصرف حقیقی نیست و در واقع در خانه ها ذخیره شده تا مبادا انسولین با کمبود مواجه شود.
نه بیمار، نه پزشک، علاقه ای به آغاز استفاده از انسولین ندارند
رئیسی «معاون بهداشت وزارت بهداشت» هم درباره ی استفاده از انسولین اظهار داشت: نه بیمار و نه پزشک علاقه ای به شروع مصرف انسولین ندارند، اما گاهی پزشک می بیند که بیماری قابل کنترل نیست و ذخیره انسولین در بدن وجود ندارد، اما بیمار نسبت به مصرف انسولین مقاومت می کند.
وی افزود: امید به زندگی در کشور بالا رفته و از سویی فرد از ۳۵ سالگی دچار دیابت شده و بیماری فردی که حالا ۶۵ ساله شده را نمی توان با قرص کنترل کرد و باید از انسولین استفاده نماید. از طرفی اگر قند خون بالا از ابتدا کنترل نشود و سلول های ترشح کننده انسولین محافظت نشوند، فرد زودتر به انسولین نیاز پیدا می کند.
معاون وزیر بهداشت بیان کرد: حدود ۱۰ تا ۱۵ درصد افراد دچار دیابت نوع دو به انسولین نیاز دارند که حدود ۹۰۰ هزار تا یک میلیون نفر هستند. گاهی این افراد در کنار انسولین، از قرص هم استفاده می نمایند. همینطور حدود ۱۵۰ هزار نفر از مبتلایان دیابت نوع یک هم از انسولین استفاده می نمایند.
رئیسی اظهار داشت: ماهیانه حدود ۹ تا ۱۰ دلار برای افراد دچار دیابت وابسته به انسولین، ارز اختصاص داده می شود؛ همینطور بیمه ها هم بخشی از هزینه را پوشش می دهند. در مقابل جلوگیری از عوارض بسیار خطرناک و هزینه های بیماری مزمن دیابت، هزینه حدود ۱۰ دلاری ماهیانه برای فرد دچار دیابت، معقول است.
آیا غربالگری موثر است؟
موضوع دیگری که نظام سلامت باید به آن توجه کند، علاوه بر آموزش به بیماران و خودمراقبتی برای همه افراد جامعه، برنامه ریزی برای غربالگری های منظم و هدفمند است.
رئیسی در این مورد اظهار داشت: مواردی مانند سن و شاخصهای خطر درباره ی افراد مختلف جامعه در زمینه غربالگری اهمیت دارد و این طور نیست که برای هر بیماری، بطور مثال از تمامی افراد جامعه، تست قند خون گرفت.
معاون وزیر بهداشت افزود: هم اکنون حدود ۵۰ درصد لابراتوار های خصوصی به سیستم های وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی متصل شده اند؛ برمبنای قانون برنامه توسعه این اتفاق باید رخ بدهد تا اطلاعات لابراتوار ها در اختیار وزارت بهداشت باشد و حتی صدور یا تمدید پروانه لابراتوار ها هم منوط به این موضوع است. بدین ترتیب وزارت بهداشت می تواند به داده های ثبت شده در لابراتوار ها دسترسی داشته باشد.
وی بیان کرد: اگر پزشکی خانواده وجود داشته باشد و مردم توسط پزشک خانواده و مراقبان سلامت بررسی شده و برای انجام آزمایش ها ارجاع داده شوند، بهترین چاره است. وقتی پزشک خانواده، حدود 3000 نفر را زیر پوشش دارد، افراد بالای ۳۰ سال و افراد دچار دیابت زیر پوشش او مشخص هستند و از سویی هر مراقب سلامت هم ۱۵۰۰ نفر را زیر پوشش دارد و بنابراین می توانند ارزیابی دقیقی از نظر مبتلاشدن به دیابت و مراقبت ها داشته باشند. حتی می توانند به افراد یادآوری کنند که باید آزمایش بدهد.
استقامتی هم در این رابطه اظهار داشت: بیماری دیابت، بدون علامت است و بنابراین افراد امکان دارد که از بیماری خود اطلاعی نداشته باشند. گاهی نخستین علامت دیابت، یک عارضه است. آمارهای متفاوتی از عدم اطلاع از مبتلاشدن به دیابت در جهان وجود دارد که عمده این موارد به علت بی علامتی دیابت است؛ بدین سبب بحث غربالگری دیابت سفارش می شود و همه افراد بالای ۳۵ سال باید قند خون خویش را بصورت سالانه بررسی نمایند.
وی اضافه کرد: با وجود همه پیشرفت هایی که در زمینه درمان دیابت ایجاد شده، موفقیت برای درمان دیابت در همه دنیا به ندرت به بالای ۵۰ درصد می رسد؛ برای اینکه به سخت بودن کنترل بیماری دیابت مربوط می شود. بیمار دچار دیابت باید همراهی کند و اگر نخواهد بیماری را کنترل کند، موفقیتی حاصل نمی گردد. اگر اطلاع رسانی و آگاهی کافی نباشد و بیمار دیابتی همراهی نکند، پزشکان موفق نخواهند شد.
دیابت از حاشیه به متن بیاوریم
آموزش به بیماران دچار دیابت باید منظم و رسمی باشد و جلوی سو استفاده و ارایه اطلاعات نادرست گرفته شود همینطور باید به نیازهای افراد دچار دیابت توجه کنیم؛ هرگونه بی توجهی به درمان دیابت در زمینه تغذیه یا داروها صدمه زننده خواهد بود، برای اینکه بسمت گسترش عوارض دیابت خواهیم رفت. باید دیابت را در متن فعالیتهای پیشگیری و درمان بگذاریم.
منبع: ایرنا
منبع: kunefe.ir
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب