انواع كم خونی و درمان های تغذیه ای آن
به گزارش کونفه ایسنا نوشت: نایب رئیس انجمن تغذیه ایران ضمن اشاره به انواع کم خونی و عوارض آن؛ نحوه جبران و درمان آن از راه تغذیه سالم را شرح داد.
دکتر مجید حسن قمی با بیان اینکه کم خونی وضعیتی است که در آن تعداد گلبول های قرمز و یا مقدار هموگلوبین موجود در خون کاهش یافته و تبادل اکسیژن و دی اکسیدکربن بین خون و سلول های بدن مبتلا به اختلال می شود، اظهار داشت: از علل ایجاد کم خونی می توان به کمبودهای تغذیه ای، خونریزی های مزمن با دلیلهای ناشناخته، ناهنجاری های ژنتیکی، بیماریهای مزمن و یا مسمومیت های دارویی اشاره نمود. وی با اشاره به کم خونی های تغذیه ای، اظهار نمود: کم خونی های تغذیه ای در اثر دریافت ناکافی مواد مغذی ایجاد می شوند و از مهم ترین مواد مغذی جهت خون سازی که کمبود آنها سبب بروز کم خونی می شود می توان به آهن، ویتامین B۱۲ و اسیدفولیک اشاره نمود. کم خونی ناشی از فقر آهن وی با تاکید بر اینکه فقر آهن یکی از شایع ترین اختلالات تغذیه ای در کشورهای در حال توسعه است، اظهار داشت: فقر آهن مهم ترین علت کم خونی تغذیه ای در کودکان و زنان در سنین باروری است که با ایجاد گلبول های قرمز کوچک و کاهش میزان هموگلوبین مشخص می شود. حسن قمی با اعلان اینکه میزان نیاز به آهن بر طبق سن، جنس و وضعیت فیزیولوژیکی افراد متفاوت می باشد، توضیح داد: زنان حامله به سبب افزایش حجم خون، رشد جنین، جفت و سایر بافت ها به آهن بیشتری نیاز دارند و بنا بر این بیش از بقیه افراد در معرض خطر کم خونی قرار دارند. در شیرخواران در صورت سلامت مادران، معمولا میزان آهن موجود در شیر مادر برای ۶ـ۴ ماه اول زندگی کافی است، ولی در مورد نوزادانی که با وزن کم متولد می شوند، ذخایر آهن کافی نبوده و باید از ۳ ماهگی آهن اضافی به صورت قطره خوراکی خورانده شود. وی افزود: البته بدن می تواند با مصرف مواد غذایی مانند گوشت گاو، صدف های خوراکی، اسفناج، عدس، سیب زمینی کباب شده با پوست و تخمه گل آفتابگردان، آهن مورد نیاز خودرا به دست آورد. مهمترین دلیلهای فقر آهن حسن قمی با اشاره به بعضی از مهمترین دلیلهای فقر آهن به موارد زیر اشاره کرد: - دریافت ناکافی آهن به سبب رژیم غذایی نامناسب که آهن در حد کافی بوسیله غذاها و مواد مغذی تامین نمی گردد مانند برخی از رژیم های گیاه خواری. - جذب ناکافی آهن در اثر اسهال، کاهش ترشح اسید معده در اثر افزایش سن و یا برخی اقدامات پزشکی ( مانند بای پس و اسلیو)، مشکلات گوارشی یا تداخلات دارویی و مصرف داروهایی مانند کلستیرامین، سایمتیدین، پانکراتین، راینیتیدین و تتراسایکلین. - افزایش نیاز به آهن برای افزایش حجم خون در دوران نوزادی، نوجوانی، حاملگی و شیردهی. - خون ریزی زیاد در دوران عادت ماهانه، اختلالات قاعدگی در اثر بیماری هایی مانند فیبروم یا تخمدان پلی کیستیک، خون ریزی های مزمن ناشی از همورویید (بواسیر) یا بیماریهای بدخیم و انگل ها. علایم کم خونی ناشی از فقر آهن این متخصص تغذیه، رنگ پریدگی پوست، زبان و مخاط داخل لب و پلک چشم ها، خستگی زودرس، سرگیجه و سردرد، خواب رفتن و سوزن سوزن شدن دست ها و پاها، حالت تهوع و در کم خونی شدید گود شدن روی ناخن (ناخن قاشقی) را بعضی از علائم کم خونی عنوان نمود. منابع غذایی آهن دار بگفته این متخصص تغذیه، جگر، قلوه، گوشت قرمز، ماهی، زرده تخم مرغ، سبزی های دارای برگ سبز تیره مانند جعفری، اسفناج و حبوبات، مثل عدس و لوبیا همین طور میوه های خشک (برگه ها) بویژه برگه زردآلو و دانه های روغنی سرشار از آهن هستند. عوامل افزایش دهنده جذب آهن و منابع غذایی آن ها - اسید اسکوربیک (ویتامین C ) که در آلو، خربزه، ریواس، انبه، گلابی، طالبی، گل کلم، سبزی ها، آب پرتقال، لیمو شیرین، لیمو ترش، سیب و آناناس وجود دارند. - اسید مالیک و اسید تارتاریک که در هویج، سیب زمینی، چغندر، کدوتنبل، گوجه فرنگی، کلم پیچ و شلغم موجود است. - محصولات تخمیری مثل سس سویا نیز در این دسته از عوامل گنجانده می شود. این متخصص تغذیه همین طور در این رابطه سفارش های کلی در جهت تامین آهن مورد نیز بدن ارائه کرد: - استفاده از غذاهای سرشار از آهن - استفاده از مواد غذایی حاوی ویتامینC جهت جذب بهتر آهن (مثل پرتقال، گریب فروت، گوجه فرنگی، کلم، توت فرنگی، فلفل سبز، لیمو ترش) - مصرف انواع گوشت های قرمز، ماکیان مانند مرغ و بوقلمون و ماهی در برنامه غذایی هفتگی. - پرهیز از مصرف چای یا قهوه همراه یا بلافاصله بعد از صرف غذا. - مشاوره با پزشک متخصص در صورت وجود مشکلات گوارشی و یبوست. - اصلاح الگوهای غذایی غلط (مثل مصرف مواد غیر خوراکی مانند خاک، یخ) که خود از علائم کم خونی فقر آهن به شمار می آیند. - مشاوره با پزشک و متخصص تغذیه جهت پیشگیری بموقع و یا بهبود کم خونی. - استفاده از خشکبار مثل توت خشک، برگه آلو، انجیر خشک و کشمش که منابع خوبی از آهن هستند. - استفاده از غلات و حبوبات جوانه زده(مانند جوانه ماش و گندم) کم خونی یا آنمی مگالوبلاستیک یا فقر ویتامین B-۱۲ دکتر حسن قمی کم خونی ناشی از فقر ویتامین B-۱۲ را نوع دیگری از کم خونی دانست و افزود: این نوع کم خونی در بیش از ۹۵ درصد موارد در اثر کمبود فولیک اسید، ویتامین B-۱۲ و یا هر دو بروز می کند. در کل علل مگالوبلاستوز عبارت است از اختلالات مادرزادی در سنتز ماده ژنتیکی، اختلالات اکتسابی در سنتز ماده ژنتیکی و مگالوبلاستوز وابسته به داروها. بگفته وی، آنمی مگالوبلاستیک شایعترین نوع آنمی ماکروسیتیک (بزرگ شدن و شکل غیر عادی گلبول های قرمز) است به این معنا که میزان هموگلوبین گلبول قرمز کم است. هموگلوبین یک پروتئین حاوی آهن است که اکسیژن را به نقاط مختلف بدن حمل می کند. کمبود ویتامین ب ۱۲ و یا فولات اغلب موجب کم خونی ماکروسیتیک می شود، بدین سبب گاهی این بیماری با نام آنمی کمبود ویتامین شناخته می شود. وی اظهار داشت: هنگامی که گلبول های قرمز بیش از اندازه بزرگ شوند، تعداد آنها کمتر از حد مورد نیاز است و همین طور هموگلوبین کمتری دارند. این بدان مدلول است که خون به اندازه کافی سرشار از اکسیژن نیست و اکسیژن پایین خون می تواند سبب بروز علایم و مشکلاتی شود. باید در نظر داشت که کمبود فولات طبیعتاً عوارض عصبی ایجاد نمی کند ولی کمبود ویتامین B۱۲، عوارض عصبی نیز ایجاد می کند، چونکه این ویتامین ها در بدن به عملکرد صحیح سیستم عصبی کمک می کنند. این متخصص تغذیه با اعلان اینکه این نوع کم خونی، ممکنست در اثر اختلالات مادر زادی متابولیسم(سیستم جذب و باز جذب)، فولات(اسید فولیک) و ویتامین B۱۲ باشد، اظهار داشت: همین طور کمبود سه ویتامین اسید آسکوربیک (ویتامین C)، ای(توکوفرول) و ب ۱(تیامین) هم ممکنست در رابطه با آنمی مگالوبلاستیک نقش داشته باشند. وی با اعلان اینکه دریافت قرص های مکمل حاوی فولیک اسید و ویتامین B-۱۲ می توانند در درمان این نوع کم خونی موثر باشند، اظهار داشت: فولیک اسید را همین طور می توان از مصرف دانه ها، مرکبات و آب میوه ها، سبوس گندم و سایر غلات، سبزیجات برگ پهن و سبز تیره، گوشت سفید، صدف و جگر به دست آورد. وی با اعلان اینکه عدم دریافت ویتامین B-۱۲ کافی می تواند سبب کرختی و بی حسی دست ها و پاها، مشکلات در راه رفتن، از دست دادن حافظه و مشکلات بینایی شود، توضیح داد: در انتخاب نوع درمان باید به عامل مولد بیماری توجه ویژه ای داشت، اما به هر حال مصرف ویتامین B-۱۲ لازم است. کم خونی پرنیشیوز این متخصص تغذیه در آخر کم خونی ناشی از فقر ویتامین B-۱۲ را نوع دیگری از کم خونی دانست و اظهار داشت: علت کم خونی پرنیشیوز یا آنمی کشنده یک واکنش اتوایمیون (واکنش سیستم دفاعی بدن مقابل سلول های خودی) مقابل سلول های دیواره معده است. سلول های دیواره معده در ترشح ماده ای به نام فاکتورداخلی نقش دارند که برای جذب ویتامین B۱۲ از غذا ضروری است؛ بنابراین، تخریب سلول های دیواره معده سبب کمبود فاکتور داخلی و در نتیجه جذب ناچیز ویتامینB۱۲ می شود، این اتفاق گاهی در بیمارانی که جراحی اسلیو معده انجام داده اند نیز بروز می کند، چون در اثر برداشتن قسمت عمده ای از معده توان تولید فاکتور داخلی و اسیدیته معده که هر دو در جذب آهن نقش دارند، مختل شده است. ۲۳۵۲۳۵
منبع: كونفه
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب