قرنطینه در ایران چگونه اجرا شد؟
به گزارش كونفه ایسنا نوشت: پژوهشگران در پژوهشی تاریخچه قرنطینه در ایران را در اواخر دوره ی قاجار و اوایل پهلوی را بررسی نموده اند. نویسندگان این مقاله معتقدند در كشور ما قرنطینه از قدیم مورد توجه واقع شده بود ولی هیچ گاه به صورت علمی و موثر اجرا نشده است.
بعد از به وجود آمدن روابط اقتصادی در میان ملل مختلف دنیا و به سبب افزایش مبادلات تجاری توسط كشتی ها و نیز بروز اپیدمی بیماری های كشنده ای مانند طاعون و وبا، كه بوسیله چنین ارتباطاتی شیوع می یافت، مسئله ی قرنطینه مورد توجه تمامی كشورهای درگیر تجارت دریایی بین المللی قرار گرفت. در كشور ما هم از قدیم مسئله ی قرنطینه مورد توجه واقع شده بود ولی هیچ گاه به صورت علمی و موثر اجرا نشده و در راه ایجاد آن موانع و مشكلات فراوانی وجود داشت. پژوهشگران در پژوهشی با عنوان "قرنطینه های ایران در اواخر دوره قاجار و اوایل دوره پهلوی" این مساله را بررسی نموده اند. در این پژوهش كه توسط مسعود كثیری، پژوهشگر دانشگاه علوم پزشكی اصفهان و مرتضی دهقان نژاد، دانشیار گروه تاریخ دانشگاه اصفهان انجام شده است آمده: « مقطع پژوهش، به این علت اواخر دوران قاجار و اوایل دوران پهلوی برگزیده شد كه این دوران به لحاظ در بر داشتن سطح گسترده ای از تغییر و تحولات اجتماعی، سیاسی و اقتصادی دارای اهمیت خاصی در تاریخ معاصر كشور ما است.» كثیری و دهقان نژاد درباره انتخاب این مقطع تاریخی می گویند: « به دلیلهای مختلفی همچون افزایش سطح تجارت بین المللی، موقعیت برجسته و ژئوپلتیكی ایران در منطقه ی خاورمیانه و همسایگی با كشور مستعمره هندوستان، توسعه طلبی و تلاش روس ها در جهت رسیدن به آب های گرم، خلیج فارس ایران از مهم ترین كانون های توجه بین المللی و یكی از عرصه های تسویه حساب قدرت های سیاسی برتر جهان به خصوص روس و انگلیس بود.» پژوهشگران در ادامه به بیان تاریخچه قرنطینه در ایران می پردازند و می گویند: « بیشتر قرنطینه های قبلی ایران، در داخل كشور و در محدوده شهرها اجرا می شد ولی در زمان امیركبیر حوزه ی گسترده و علمی تری پیدا كرد. هنگامی كه در سال ۱۲۶۷ ه. ق بیماری "وبا" گسترش یافت، امیركبیر دستور داد قرنطینه را در مرز ایران و عراق اجرا كنند. دلیل آن گزارش هایی بود كه از شیوع بیماری وبا در شهرهای زیارتی و خطر سرایت آن به داخل ایران وجود داشت.» در این مقاله آمده: « بااینكه قرنطینه روش بسیار مناسب و راه عملی برای جلوگیری از شیوع بیماری های مسری بود، ولی اجرای آن در ایران، با روش حكومت آن روز و نگرش مردم و حكام نسبت به چنین پدیده های جدیدی تبعاً مشكلات زیادی را به همراه داشت بدین سبب حجم زیادی از اسناد مربوط به مسائل بهداشتی و درمانی، مربوط به قرنطینه، از زوایای گوناگون می شود. برای ایجاد روشی بهتر در پیشبرد مراحل این تحقیق، اهتمام شد تا ابتدا این اسناد دسته بندی و سپس تحلیل شوند.» نویسندگان این مقاله می گویند: « یكی از مهم ترین مشكلات قرنطینه ها دید منفعت جویانه ی ماموران دولتی نسبت به آن بود. این پدیده ی ناگوار تا حد زیادی معلول روحیه ی آنها بود و پس شكایات خیلی از تعدیات ماموران دولتی شاغل در قرنطینه ها شد. به دنبال افزایش نارضایتی از این اقدام، بعضی از مسافران ترجیح می دادند از بیراهه رفته تا گرفتار ماموران نشوند و وجهی بابت پرداخت قرنطینه پرداخت نكنند. این مسئله موجب شد تا قرنطینه از هدف اصلی خود دور افتاده و در كار آن بی نظمی ایجاد شود، پس بعد از مدتی ستاندن وجه از مسافران بعنوان قرنطینه ممنوع گردید.» در این پژوهش آمده است: « اسناد دوران پهلوی اول حكایت از این مسئله دارد كه مسائل مالی قرنطینه كم تر از گذشته موجب بروز مشكل برای مسافران می شد و نظارت بر مصرف بودجه و تعیین حل هزینه آن و نظارت ماموران اداره مالیه سبب شده بود تا ماموران جرات تعرض به مسافران را نداشته باشند.» بخش دیگری از اسنادی كه نویسندگان این مقاله به بررسی آنها پرداخته اند مربوط به مواردی می شود كه بعضی از مسافران به دلیلهای مختلف قصد عبور از محدوده قرنطینه یا فرار از آنرا داشتند. این مسئله هم در قرنطینه های داخلی و هم در پست های مرزی مشهود بود. بزرگان و دولتمردان هم توقف در قرنطینه را سبب كسر شان خود دانسته و به روش های مختلف آنرا نادیده می گرفتند. حتی شخص پادشاه كه می بایست بیشتر از هر كس دیگری نسبت به قوانین وضع شده توسط خودش حساس بوده و آنرا رعایت كند؛ از این مسئله مستثنی نبود. در این مقاله آمده: « برخی از اسناد، مربوط به تقاضای دولت ایران و دولت های همجوار برای ایجاد قرنطینه در موارد بروز بیماری بود. مانند، نامه ای از سفیر ایران در شهر اسلامبول به تاریخ ۱۸ رجب ۱۲۸۰ ه. ق و سند دیگری دایر بر تقاضای سفارت دولت روس از دولت ایران در خصوص تاسیس قرنطینه در مرزهای شمالی ایران و مشخصاً در بنادر انزلی، آستارا، مشهدسر و بندر گز بوده است.» نویسندگان این مقاله می گویند: « در دوره ی رضا شاه، اسناد موجود حاكی از آنست كه ریاست قرنطینه های بنادر جنوب تا مدت ها هم چنان در دست نظامیان انگلیس بود و در اسناد و مكاتبات از اشخاصی همچون كاپیتان رونی، بعنوان رئیس قرنطینه ها نام برده می شود. البته دولت ایران از این امر چندان راضی به نظر نمی رسید و اهتمام می كرد تا با محدود كردن و نظارت بر بودجه قرنطینه های جنوب برای ماموران انگلیسی اشكال تراشی كند.» كثیری و همكارش می گویند: « در بنادر آستارا و انزلی هم از سال های حدود ۱۹۱۲ و ۱۹۱۳ قرنطینه هایی برقرار شد. روس ها در این مورد هم مانند دیگر برخوردهای سیاسی خود با ملت های هم جوار، مشی مستبدانه و زورگویانه اتخاذ نموده و رعایت حال مسافران را نمی كردند. وضعیت قرنطینه انزلی هم مشابه قرنطینه های جنوب بود. برخورد ماموران قرنطینه با مسافران تبعیض آمیز بود و بستگی به وضعیت مالی فرد داشت. همین مسئله یكی از مهم ترین دلیلهای عدم موفقیت عملكرد قرنطینه ها و نارضایتی مردم بود.» این پژوهش در ششمین شماره ی چهارمین دوره ی مجله اخلاق و تاریخ پزشكی انتشار یافته است. 2323
منبع: كونفه
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب