شبهه درباره برخی حریق های جنگلها
كونفه: طی ماه های اخیر جنگل ها و مراتع كشور بارها و بارها طعمه حریق شده و خسارت های زیادی دیده اند. آتش سوزی ها سال جاری درحالی نسبت به سال های قبل افزایش یافته كه عده ای افزایش بارش ها و سهل انگاری مردم را علت آن می دانند و افرادی دیگر می گویند كه در این آتش سوزی ها دستی در كار است و حتی عده ای دستگیر شده اند. مدیركل دفتر مهندسی و مطالعات سازمان جنگل ها، مراتع و آبخیزداری در گفت و گویی با ایسنا به بعضی از انتقادات و ابهامات درباره این آتش سوزی ها پاسخ داد.
به گزارش کونفه به نقل از ایسنا، بر مبنای آخرین آمار سازمان جنگل ها ۱۳ هزار هکتار از اراضی جنگلی و مرتعی طی یک و ماه نیم اخیر درگیر آتش سوزی بوده اند. این آتش سوزی ها در حالی به وقوع پیوسته که بعضی از کارشناسان انتقاداتی را به دستگاه های مسئول در بحث پیشگیری، اطفای حریق و نبود هماهنگی های لازم وارد کردند. رضا بیانی - مدیرکل دفتر مهندسی و مطالعات سازمان جنگل ها، مراتع و آبخیزداری - می گوید که تعداد نیروهای سازمان جنگل ها برای حفاظت خیلی کم است علاوه بر آن مشکلات بودجه ای هم در این حوزه وجود دارد. با این وجود تعداد بسیار زیادی از آتش سوزی های جنگلی و مرتعی در کوتاه ترین زمان ممکن اطفا شده اند.
او همینطور تاکید می کند که سازمان جنگل ها باید برای پیشبینی و جلوگیری از حریق به اطلاعات هواشناسی کشور دسترسی داشته باشد اما متاسفانه این اطلاعات مجانی در اختیار این سازمان قرار نمی گیرد و باید هزینه زیادی برای دریافت آنها پرداخت گردد.
در حال حاضر سازمان جنگل ها نقشه نقاط بحرانی حریق را آماده کرده است اما به قول بیانی اگر این سازمان به اطلاعات بلندمدت ایستگاه های هواشناسی دسترسی داشته باشد می تواند این نقشه ها را استانداردتر کند.
مدیرکل دفتر مهندسی و مطالعات سازمان جنگل ها، مراتع و آبخیزداری در گفت و گوی تفضیلی با ایسنا همینطور به آمار ۴۰ هزار هکتاری که سازمان فضایی از وسعت آتش سوزی های جنگلی و مرتعی در ایران منتشر نموده است، اشاره و تصریح می کند که این آمار مورد قبول سازمان جنگل ها نیست چونکه تصاویر ماهواره ای باید با نقشه پوشش گیاهی کشور انطباق داده شوند و این انطباق و اعلام وسعت مناطق درگیر حریق وظیفه سازمان جنگل ها است.
مشروح این گفت و گو در ادامه آمده است:
- طی دو ماه اخیر بیشتر از ۱۳۰۰ فقره آتش سوزی در جنگل ها و مراتع کشور به وقوع پیوسته که در مقایسه با سال های گذشته افزایش قابل توجهی داشته است. علت این آتش سوزی ها چیست و آیا بخشی از جنگل های کشور به صورت عمدی آتش زده می شوند؟
آتش سوزی در عرصه های منابع طبیعی به دو دلیل عمدی و سهوی امکان دارد رخ دهد. در خیلی از آتش سوزی های عمدی هدف افراد آتش زدن جنگل و مرتع نیست. برای مثال امکان دارد کشاورزی زمین خویش را بعد از برداشت محصول آتش بزند و نتواند آنرا کنترل کند در نتیجه آتش به مرتع و جنگل کشیده می شود. در بعضی موارد اختلافات بین افراد محلی سبب وقوع آتش در جنگل ها و مراتع می شود ازاین رو نمی توان اظهار داشت که هدف این افراد آتش زدن زمین های منابع طبیعی است.
- اما سازمان جنگل ها می گوید که طی سال جاری تعداد آتش سوزی های عمدی بالا رفته است و در این مورد می تواند عمدی در کار باشد و عده ای با اهداف سیاسی این اقدام را انجام دهند.
ما نمی توانیم اصل را بر این بگذاریم که عده ای به قصد خرابکاری جنگل ها را آتش می زنند. طی سال قبل و سال جاری بارش های خوبی در کشور داشتیم که پوشش مرتعی ما را بسیار انبوه کرد. این مورد پتانسیل آتش سوزی را بسیار می افزاید و ما هم از آغاز سال چنین مشکلاتی را پیشبینی کرده بودیم اما به هر حال اگر برخی از اطلاعات آتش سوزی های اخیر را در کنار هم قرار دهیم، می بینیم که بعضی از این ها در یک ارتفاع بسیار بالا، بدون داشتن راه دسترسی و در یک خط الراس مشخص رخ داده است که به هر حال دستگاه های نظارتی به این مورد ورود پیدا کرده اند و در حال بررسی هستند.
- سال قبل هم در کشور بارش های بسیار خوبی داشتیم و پوشش گیاهی در عرصه های منابع طبیعی انبوه شده بود. با این وجود تعداد و وسعت آتش سوزی ها از سال جاری بسیار کمتر بود. علت این مورد چیست؟
بارش ها سال جاری در برخی از استان های زاگرسی همچون فارس، بوشهر و کرمان بیشتر از سال قبل بود. آمارهای ما هم نشان داده است که در این استان ها چندین فقره آتش سوزی داشتیم. ما باید برای مدیریت عرصه های منابع طبیعی، میزان بارش ها در نقاط مختلف کشور را تحلیل نماییم. سال جاری بیشتر آتش سوزی ها دقیقا در نقاطی در حال وقوع است که پیش از این آنرا پیشبینی و نقشه حریق را تهیه کرده بودیم.
- اگر پیشبینی این حجم از آتش سوزی در جنگل ها و مراتع کشور صورت گرفته بود، چرا سازمان جنگل ها خویش را برای پیشگیری و مقابله با آن آماده نکرده بود؟
به طور مشخص هدف اصلی ما در مدیریت حریق های منابع طبیعی پیشگیری است. هم اکنون حدود سه سال است که دفتر مهندسی و مطالعات سازمان جنگل ها نقشه های پیشبینی حریق را بر مبنای میزان بارندگی، دما، راه های دسترسی و آتش سوزی سال های گذشته تهیه و مناطق بحرانی را مشخص کرده است. یگان حفاظت سازمان جنگل ها بر طبق این نقشه ها در عرصه ها پراکنده می شوند اما فراموش نکنیم که کل تعداد نیروهای حفاظت در جنگل های خارج از شمال ۴۰۰۰ نفر است که نسبت به وسعت عرصه های منابع طبیعی خیلی کم است.
- به جز تهیه نقشه های حریق، سازمان جنگل ها از چه ابزار و فناوری هایی برای پیشبینی و پیشگیری از گسترش حریق استفاده می کند؟
من اولویت این مورد را استفاده از نقشه ها می دانم چون که بسیار منطبق با واقعیت هستند ولی به صورت کلی ما از تصاویر ماهواره ای هم برای پیشگیری از گسترش از آتش سوزی استفاده می نماییم. ماهواره مدیس از ساعت ۱۰ و ۳۰ دقیقه تا ۱۵ دوبار از ایران عکس برداری می کند و آتش سوزی در نقاط مختلف را به ما گزارش می دهد.
- باتوجه به تعدد حریق در جنگل ها و مراتع کشور آیا روزی دو بار تصویربرداری از عرصه های منابع طبیعی برای مشاهده آتش کافی است؟ در ساعاتی که به تصاویر ماهواره ای دسترسی نداریم چگونه از وقوع حریق آگاه می شویم؟
تجربه به ما ثابت کرده است که بیشتر آتش سوزی ها در کشور از حدود ساعت ۱۲به بعد شروع می شود که ما در این ساعت به تصاویر دسترسی داریم علاوه بر تصاویر ماهواره ای از دیده بانی در مناطق بحرانی استفاده می نماییم.
- آیا استفاده از تجهیزات نوین تری مانند دوربین ها نمی تواند در این مورد به ما کمک بیشتری کند؟
در جنگل های شمال کشور از دوربین های حفاظتی استفاده می نماییم و در زاگرس هم تعداد محدودی دوربین داریم اما شش میلیون هکتار جنگل زاگرس در ۳۰ میلیون هکتار عرصه منابع طبیعی پراکنده است و نمی توان در این وسعت زیاد از دوربین ها استفاده نمود. دوربین، تصاویر ماهواره ای و دیده بان ها هر کدام سهم مشخصی در پیشگیری از گسترش آتش سوزی دارند ولی از نظر ما نیروهایی که بعنوان دیده بان در مناطق هستند بیشتر می توانند کمک کنند.
- به غیر از بحث پیشبینی و پیشگیری انتقادهایی به سازمان جنگل ها در حوزه اطفای آتش و پیشگیری از گسترش آن وجود دارد؛ از کمبود تجهیزات فردی و ناتوانی در تأمین بالگرد گرفته تا نبود نیروی متخصص اطفای حریق.
در پاسخ به این پرسش اول باید به این نکته دقت کنیم که بیشتر آتش سوزی های ما در جنگل ها و مراتع ظرف ۴۸ ساعت خاموش شدند البته چند مورد محدود هم آتش سوزی های گسترده داشتیم که اطفای آنها بیشتر از ۴۸ طول کشید. در کل ۱۵۰ میلیون هکتار وسعت عرصه های منابع طبیعی کشور است که از این مقدار ۱۴ میلیون هکتار جنگل است. تمامی این عرصه ها درگیر موضوعات اقتصادی و اجتماعی کشور هستند و منابع طبیعی به تنهایی و بدون همکاری سایر دستگاه ها نمی تواند از این عرصه گسترده محافظت کند. طی آتش سوزی های اخیر بسیار به ما انتقاد می کردند که چرا از بیل و شاخ و برگ درختان برای اطفا استفاده می کنیم؟ آتش در مناطق صعب العبوری رخ داده که دسترسی نیروهای اطفا به آن نقاط خیلی سخت است ازاین رو نمی توان تجهیزات سنگین چند کیلویی را در این مناطق صعب العبور حمل کرد.
چرا در این مواقع از بالگرد برای اطفا و جابه جایی نیرو استفاده نمی شود؟
استفاده از بالگرد هزینه هایی دارد که باید بودجه آن در اختیار سازمان جنگل ها قرار گیرد. متاسفانه ما پیش از این به برخی دستگاه ها بدهکار بودیم و نمی توانستیم بالگرد را تأمین نماییم. به تازگی بودجه ای برای این کار در اختیار ما قرار گرفته است که امیدواریم از این پس بتوانیم از امکانات بالگردهای ارتش و سپاه در نقاط صعب العبور استفاده نمائیم اما به هر حال تعداد بالگردها محدود است و امکان دارد طی یک روز در نقطه ای محدود چندین مورد آتش سوزی داشته باشیم ازاین رو باید جلوگیری از حریق در جنگل ها و مراتع را در اولویت قرار دهیم.
- متاسفانه سال جاری هفت تن از نیروهای مردمی و اطفای حریق حین خاموش کردن آتش جان خویش را از دست دادند. چرا سازمان جنگل ها نیروی آموزش دیده و حرفه ای برای اطفای حریق ندارد؟
از دست رفتن جان این افراد ما را هم بسیار ناراحت کرد و نباید چنین اتفاقی رخ می داد. برای تشکیل یگان آموزش دیده در زمینه اطفای حریق احتیاج به بودجه ای قابل توجه داریم اما مگر اعتبارات طرح های صیانت از جنگل ها چه قدر است که بتوانیم از چنین نیرو و امکاناتی استفاده کنیم؟ البته باید این نکته را در نظر داشته باشیم که افزایش ضریب حفاظتی فقط استفاده از نیرو نیست بلکه اجرای طرح هایی مانند کاداستر نیر در این امر به ما کمک می نماید همینطور ما برای پیشبینی حریق و پیشگیری از گسترش آن احتیاج به اطلاعات هواشناسی داریم. هنگام عملیات اطفای حریق اگر جهت باد تغییر کند جان نیروها به خطر می افتد. ازاین رو به برخی اطلاعات دراز مدت و آنلاین هواشناسی هم نیاز داریم.
- آیا چنین چیزی را از سازمان هواشناسی خواسته اید؟
این اطلاعات را باید در مقابل هزینه های زیادی از سازمان هواشناسی خریداری نماییم این درحالیست که معتقدیم برای پیشبینی و اطفای حریق همه دستگاه ها باید با منابع طبیعی همکاری کنند و از ما پشتیبانی لازم صورت گیرد البته ما این اطلاعات را کم و بیش خودمان به دست آورده ایم.
استانداردسازی نقشه های حریق جنگل ها در صورت دستیابی به اطلاعات بلندمدت ایستگاه های هواشناسی
- با وجود در دسترس نبودن اطلاعات سازمان هواشناسی کشور شما داده های خود در این حوزه را چگونه به دست می آورید؟
سازمان هواشناسی اروپا سایتی دارد که هر سه ساعت یک مرتبه وضعیت جوی مناطق مختلف دنیا را به صورت مجانی منتشر می کند و ما هم از اطلاعات این سایت استفاده می نماییم اما به هر حال اگر اطلاعات بلندمدت ایستگاه های هواشناسی را در اختیار داشته باشیم می توانیم نقشه های حریق خویش را استانداردتر نماییم همینطور اگر وضعیت جوی مناطق مختلف به صورت دقیق در اختیار ما قرار گیرد در زمنه پیشگیری و پیشگیری از گسترش حریق بسیار موثر خواهد بود.
- در مورد وسعت مناطق درگیر حریق در آتش سوزی های اخیر اختلافات نظرهایی وجود دارد. سازمان فضایی ایران چندوقت پیش وسعت آتش سوزی ها را ۴۰ هزار هکتار اعلام نمود. این رقم حدودا ۴ برابر آن چیزی است که سازمان جنگل ها اعلام نموده است. علت این تفاوت چشم گیر چیست؟
تصاویری که سازمان فضایی ایران از آنها استفاده می نماید را ما هم در اختیار داریم. سازمان فضایی سازمانی تخصصی برای دریافت تصاویر ماهواره ای است اما وظیفه پردازش و تفسیر این تصاویر بر عهده سازمان جنگل ها است. ما بر مبنای نقشه های پوشش گیاهی این تصاویر را تفسیر می نماییم. خیلی از این حریق ها در زمین هایی رخ می دهد که پوشش گیاهی ندارند و یا بیرون زدگی های سنگی هستند یا زمین های کشاورزی. ما بر مبنای ۲۱ لایه اطلاعاتی تصاویر ماهواره ای آتش سوزی ها را بررسی می نماییم و قطعا دوست نداریم که آمار دور از واقعیتی عرضه دهیم. تابستان سال قبل در مراتع کوهدشت لرستان آتش سوزی گسترده ای داشتیم که در تصاویر ماهواره ای آن قسمت را کاملا سیاه و سوخته نشان می داد اما سال جاری تصاویر ماهواره ای نشان داده است که آن منطقه مجدد کاملا سبز شده است. آنچه که برای ما مهم می باشد و به منابع طبیعی صدمه های جبران ناپذیری می رساند، آتش سوزی های تنه ای است.
- یعنی آتش سوزی هایی که از نظرتان جبران پذیر است و مهم نیست در آمار آتش سوزی محاسبه و عرضه نمی شوند؟
خیر اینگونه نیست. ما بر مبنای تصاویری که در اختیار داریم نوع آتش سوزی در جنگل ها و مراتع و شاخص سبزینگی گیاه را بررسی می نماییم. پوشش گیاهی در برخی از عرصه های منابع طبیعی بعد از آتش سوزی برمی گردد اما آتش سوزی در جنگل های طبیعی و دست کاشت - که در بعضی مناطق برای تثبیت منابع گرد و خاک کاشته شده اند - بسیار ناراحت کننده است و سال ها طول می کشد تا جبران شود.
- بعد از آتش سوزی های اخیر سازمان جنگل ها چه اولویتی برای مدیریت حریق های جنگلی در کشور دارد؟
به هرحال حساسیت مبحث حریق در عرصه های منابع طبیعی بالا است. معتقدم اطلاعات پراکنش بارش ها در کشور در بحث پیشگیری یک قدم جلوتر از همه اقدامات است همینطور اگر نقشه های پیشبینی بیشتر مورد استفاده سازمان جنگل ها و سازمان محیط زیست قرار گیرد درصد قابل توجهی از حریق ها در کشور کاهش پیدا می کند.
مرورگر شما از ویدئو پشتیبانی نمی کند.
فایل آنرا از اینجا دانلود کنید: video/mp4 video/webm
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب